БОЛАШАҚТЫҢ МЕТАЛЫН ЖАСАУШЫЛАР

Үлбі металлургиялық зауытында бірегей өнімдерді – бериллий негізінде интерметаллидтерді жасау жұмыстары жалғасуда.

Бериллийдің бинарлы интерметалдық қосылыстарының (бериллидтер) ядролық және термоядролық энергетикада, аспап жасауда, аэроғарыштық және басқа салаларда қолдану әлеуеті зор. Әлемнің түкпір-түкпірінен келген мамандар, ғалымдар мен зерттеушілер бериллий интерметаллидіне зор болашақ болжайды.

Қазіргі уақытта ҮМЗ ғылыми орталығының бериллий зертханасы жаңа өткізу нарықтарын игеру үшін бірегей өнімдерді жасау бойынша қарқынды жұмыс жүргізуде.

Бүгінгі күні тантал (Ta₂Be₁₇), хром (CrBe₁₂) және титан (TiBe₁₂) бериллидтерінен дайындама алудың бірінші нәтижелері бар.

Қазіргі таңда титан бериллидінен жасалған бұйымдардың тәртібін зерттеу-тестілері жүргізілуде.

Сынақтар әртүрлі динамикасы бар ауыспалы жылу әсерін білдіреді. Бұл жұмыстар Карлсруэ технологиялық институтымен (KIT, Германия) ынтымақтастық шеңберінде титан бериллидінен жасалған блоктардың жобаланатын DEMO термоядролық реакторының бланкет-таратқышында блоктарды пайдалану жоспарланғанға ұқсас ауыспалы жылу жүктемелеріне тұрақтылығын негіздеу мақсатында орындалады. Бүгінгі таңда эксклюзивтілік өнеркәсіптік жабдықта нақты прототиптерге жақын мөлшерде тәжірибелі дайындамаларды алу болып табылады.

ҮМЗ бірегей материалына Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы (Курчатов) мен ҚР Ядролық физика институты (Алматы) қызығушылық танытты. Олармен бірлесе отырып, бериллий зертханасы титан бериллидінің негізгі қасиеттері мен көрсеткіштерін зерттеу бойынша іс-шаралар жоспарын жасады. Алдағы 2 жылда зауыт ғалымдары осы зерттеулермен айналысады, бұл металдың тағы неге қабілеті бар екендігін білу үшін экстремалды жағдайларда эксперименттер жүргізеді.